تکه‌ای جدامانده از تاریخ در جنوبی‌ترین نقطه تهران
تاریخ انتشار: ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۸۶۳۳۶
همشهری آنلاین _ مریم قاسمی : یکی بود یکی نبود... در زمان‌های قدیم وقتی که تهران به این بزرگی نبود و اطرافش تا چشم کار می‌کرد بیابان و خشکسالی بود، جایی در جنوب غرب در بین زمین‌های سرسبز کشاورزی جایی که خوشه‌های گندم زیر آفتاب داغ طلایی می‌شدند و با نسیم به رقص در می‌آمدند قلعه‌ای بود بزرگ با برج‌های بلند و دری که هیچ راهزنی جرئت حمله به آن را نداشت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
درختانی که سر به شانه هم سایبان رهگذرانندیک تکه از بهشت در این گرما. تا چشم کار می‌کند مزرعه سبز و خرم است با خوشه‌های زیبای رقصان و درختانی که سر به شانه هم از دوطرف جاده فیروز بهرام سایبان رهگذران شده‌اند. دیوارهای کاهگلی و مردانی که چوب به‌دست گوسفندان و سطل‌های شیر را جابه‌جا می‌کنند. جوانکی در بین راه از ما می‌پرسد:«با کی کار دارید؟» جواب می‌دهیم:«با هیچ‌کس! می‌خواهیم قلعه را ببینیم.» بعد با انگشت اشاره راهنمایی‌مان می‌کند:«آهان، راهش آن طرف است.»
ذهنمان را برای دیدار از یک بنای تاریخی حفاظت‌شده آماده می‌کنیم؛ بنایی با محوطه و شناسنامه آثار که اطلاعات دقیقی از چیستی این قلعه به ما می‌دهد. و شاید هم چند بازدیدکننده که پاسخ‌گوی چند سوال باشند. از کنار چند خانه و یک توده گرد و بزرگ کاهگلی می‌گذریم و به انتهای خیابان آسفالته می‌رسیم. پیرمردی در سکوت نشسته و می‌گوید:«ازش رد شدید. همون جا بود کنار مدرسه.» و معلوم شد که این توده کاهگلی یکی از برج‌های همان قلعه است که پی آن آمده‌ایم.
تاریخ بی‌زبان ذره‌ذره نابود میشودبعد از تحمل ضربات توپ فوتبال بچه‌های مدرسه وارد ساختمان قدیمی مدرسه راهنمایی می‌شویم. مدیر و معاون چیز زیادی برای گفتن ندارند: «ما چند سال است که اینجا آمده‌ایم و از چیزی خبر نداریم. اینجا در ظاهر سابقه خیلی قدیمی دارد، اما اگر می‌خواهید بیشتر بدانید بروید پیش بزرگان محله، ما به دلیل نداشتن اطلاعات به دانش‌آموزان مطلبی راجع به گذشته این منطقه نمی‌گوییم.»
قانع نشدیم و به همین خاطر یک دور کامل در محل زدیم تا این تاریخ بی‌زبان که ذره‌ذره نابود می‌شود را بیشتر بشناسیم. ضلع شمالی در کنار زمین‌های کشاورزی و یک محوطه باز، یکی از برج‌ها از سایرین سرحال‌تر است. با حدود پنج، شش متر قطر و هفت متر ارتفاع. خانه‌ای نقلی با دری آهنی کنارش جا گرفته. پسری از پشت در پاسخ کنجکاوی‌مان را می‌دهد و مادرش می‌آید و این جمله را می‌گوید و می‌رود : «چند وقت پیش هم آمدند و از این تنها خانه قدیمی باقی مانده کنار قلعه عکس گرفتند!»
مادر بزرگ دیگری از اهل محل راه می‌رسد. کمی سخت می‌شنود. انگارپیری کار خودش را کرده و هر چه از گذشته می‌پرسیم از مارهایی می‌گوید که گاهی از شکاف‌های برج وارد خانه‌ها می‌شوند و آرامش را از خانواده می‌ربایند. حدود ٧٠سال پیش، آن زمانی که قرار بود جشن عروسی این زن و شوهر مقدمه‌ای برای سکونتشان باشد چند خانواده دیگر نیز ساکن این خانه قدیمی قلعه بودند که در آن دام و طیور نیز نگهداری می‌کردند. خانه‌های کناری یکی در میان بازسازی و نوسازی شده‌اند. برج خالی است و کسی به آن کاری ندارد، اما به گفته علی، پسر دوازده‌ساله خانواده، بچه‌های محل گاه و بی‌گاه با سنگ و چوب به‌جان دیوارها می‌افتند و آنها را خراب می‌کنند. اینها شاید تنها یادگارهای به‌جامانده از تاریخ باشند که تا چند سال قبل در آن زندگی می‌کردند.
«باغ اداره محلی» در دوره رضاخانپای صحبت کسبه محل که بنشینید از خراب شدن یکی از برج‌ها در سال گذشته می‌گویند و ساخت یک سوپر مارکت در جای آن که ظاهر خیابان را تغییر داده است. ماشین‌ها از سه‌راهی بین فیروز بهرام به طرف ده گلدسته و باغ‌های اطراف می‌آیند و می‌روند. مردم هرکدام خاطراتی را تعریف می‌کنند، از ارباب کیخسرو و مالک این محل در گذشته‌های دور، از «باغ اداره محلی» که نیروهای نظامی در زمان رضاخان آنجا مستقر بودند و خط تلفنی که آن دوران مستقیم به تهران وصل بود. ضلع جنوبی قلعه چند باغ و زمین خشک و بی‌استفاده هست و یک کارخانه. حالا حدود ١۵٠حیاط و خانه در قلعه وجود دارد که در هرکدام یکی دو خانواده چهار تا هشت نفری زندگی می‌کنند. اسنادی را که مردم محل درخصوص قدمت این محل در دست دارند از ١۵٠سال قدمت محله حکایت می‌کند.
تصویر قلعه فیروز بهرام در قدیم ندیمهاقلعه فیروز بهرام متعلق به بزرگان زرتشتی با شش برج بلند و یک درب بزرگ چوبی. وارد که می‌شدید پله‌ها را می‌گرفتید و می‌رفتید بالا. در بالاخانه، نگهبان از کله سحر چشم به دشت دوخته که حرامی‌ها حمله نکنند. داخل قلعه مردم زندگی خود را می‌کردند؛ کارگاه‌های پرورش کرم ابریشم، دامداری و انبار غلات و کار روی زمین‌های اربابی زندگی می‌گذشت. اینجا دو آب انبار داشت که پله‌هایش به عمق تاریکی می‌رسید و آب زلالی داشت که مانند آب خزینه برای ساکنین مغتنم بود و....
همه‌چیز روال عادی خود را طی می‌کند تا در سال ١٣٤٢. اصلاحات ارضی موجب می‌شود که زمین‌ها به مردم واگذار شود. حالا که بیش از شصت سال از این اتفاق گذشته مدرسه، آب انبار و چند برج و زاغچه نابود شده و از این قلعه با چندین هکتار وسعت تنها برج نیمه‌مخروبه و چند دیوار خشتی باقی مانده است. حاج«محمدعلی‌نوری» کودکی‌اش را در مدرسه ابتدایی فیروز بهرام در همین قلعه گذرانده است. از عکاس‌هایی خاطره دارد که با عشق و علاقه جاهای دیدنی را به آنها نشان می‌داده. او می‌گوید: «از هیچ سازمان یا مرکزی برای ثبت اینجا نیامده‌اند. البته کسی هم علاقه‌ای به این کار ندارد چون اینجا دیگر ملک شخصی شده است.»
سرقت سنگ قبر کدخداقلی با لباس و اسب جنگیمیرویم به اطراف خیابان داخل کوچه‌ای که بچه‌ها مشغول بازی هستند. انتهای کوچه دیوارهای گنبدشکل و دری هست که رو به بیابان و قبرستان باز می‌شود. دفترچه تاریخ چند نسل اینجاست. به گفته اهالی، سنگ قبر قدیمی متعلق به سال ١٣٢٧ به نام کدخدا قلی، پسر قاسم‌خان بختیاری است. دارای تصویر مردی بوده با لباس و کلاه قاجار و یک شمشیر و اسبی جنگی که در این محل وجود داشت و دیگر اثری از آن نیست و ظاهرا به سرقت رفته. البته چند سنگ قبر خردشده هم هست که می‌شود سال ١٣١٧ را روی آنها خواند.
ارباب کیخسرو شاهرخ که در زمان خود رئیس انجمن زرتشتیان و نماینده مجلس شورای ملی بود در سال ١٣١١ مدرسه فیروز بهرام را با همکاری یکی از خیرین در تهران ساخت و این قلعه نیز به همراه سایر املاک در اختیار او و تعدادی از زرتشتیان بود. البته به گفته اهالی محل، هنوز هم تعدادی از زمین‌ها به‌صورت موروثی باقی‌مانده و مالکان خودش را حفظ کرده است.
بر می‌گردیم به دود و گرمای اتوبان خلیج‌فارس. آخرین تصویر از این تکه جامانده از تاریخ مربوط به کشاورزانی است که با کلاه‌های حصیری زیر سایه درختان برایمان دست تکان دادند.
کد خبر 761374 برچسب‌ها تاریخ - باستان شناسی محله تهران قدیم همشهری آنلاین هویت شهری خلیج فارس تاریخ - بافت تاریخی شهرداری تهران منطقه ۱۸ تاریخ عمومی ایرانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: تاریخ باستان شناسی محله تهران قدیم همشهری آنلاین هویت شهری خلیج فارس تاریخ بافت تاریخی شهرداری تهران منطقه ۱۸ تاریخ عمومی ایران فیروز بهرام زمین ها برج ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۸۶۳۳۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نیازمندی های نکونام برای جاودانه شدن در فوتبال ایران؛ برد، برد و برد!
سرمربی 46 ساله استقلالی‌ها در اولین فصل حضورش روی نیمکت این تیم به دنبال ثبت رکوردهای تاریخی است.
به گزارش فوتبال 360، استقلالی‌ها که در همان مرحله یک‌شانزدهم نهایی جام حذفی با شوک کنار رفتن از جام مواجه شدند، دور از هیاهوی مسابقات مرحله یک‌هشتم نهایی خود را برای انجام بیست‌وپنجمین مسابقه‌شان در فصل جاری لیگ برتر آماده می‌کنند؛ آن‌هم در حالی‌که طبق برنامه‌ریزی انجام شده از سوی سازمان لیگ، شاگردان جواد نکونام در یکی از مهم‌ترین دیدارهای فصل باید در تبریز به مصاف تراکتور بروند و این مسابقه می‌تواند در مسیر قهرمانی آبی‌ها در فصل جاری لیگ برتر نقش پررنگی را ایفا کند.
جواد نکونام که در سالیان گذشته همواره گزینه آلترناتیو نیمکت استقلال بود، حالا در فصل جاری به رویای بزرگ خود رسیده و سرمربی تیمی شده که سابقاً همراه با آن تجربه قهرمانی در لیگ برتر را به عنوان بازیکن به‌دست آورده است. نکونام که تجربه کاپیتانی در تیم استقلال را هم در کارنامه خود دارد، در اولین سال سرمربیگری‌اش در جمع آبی‌پوشان به دنبال آن است تا حداقل یک عنوان قهرمانی کسب کند؛ هر چند که ریاضت اقتصادی استقلالی‌ها باعث شد تا اولین فصل سرمربیگری نکونام در استقلال پرچالش شود اما با این وجود، بازهم او امیدوار به کسب جام است.
حمله به رکوردی که یحیی و برانکو و حتی فرهاد هم ندارند!نکونام می‌خواهد در اولین فصلی که سکان هدایت استقلال را پذیرفته، عنوان قهرمانی لیگ برتر را به‌دست آورد؛ آن‌هم در حالی‌که چهره‌های موفقی چون برانکو ایوانکوویچ، یحیی گل‌محمدی و فرهاد مجیدی که در طول سالیان گذشته توانستند همراه با تیم‌های پرسپولیس و استقلال به مقام قهرمانی برسند، هیچ‌کدام در مسیر ثبت این رکورد نتوانستند موفق باشند و همگی فصل اول حضورشان در جمع سرخابی‌ها را بدون جام به پایان بردند اما حالا جواد نکونام این فرصت را دارد تا با قهرمان کردن استقلال در لیگ بیست‌وسوم، رکوردی فوق‌العاده را به نام خود ثبت کند.
برای تاریخ‌سازی حداقل 5 برد لازم استاستقلالِ مجیدی در لیگ بیست‌ویکم رکورد اولین قهرمانی تاریخ لیگ برتر بدون شکست را به نام خود ثبت کرد و آنها با 68 امتیاز، بیشترین امتیاز در تاریخ لیگ برتر را هم (در طول یک فصل) از آن خود کردند. حالا آبی‌پوشان پایتخت در فصل جاری به دنبال حمله به رکورد تیمِ تحت هدایت فرهاد مجیدی هستند و آبی‌پوشان که تا پایان هفته بیست‌وچهارم موفق به کسب 53 امتیاز شده‌اند، در فاصله 6 هفته مانده به پایان فصل، در سودای عبور از رکورد استقلالِ مجیدی هستند و امیدوارند بتوانند در 6 بازی پیش‌رو حداقل 16 امتیاز کسب کنند تا رکورد جاودانه‌ای را از خود به جای بگذارند.
نکونام می‌خواهد بهترین مربی تاریخ استقلال شود!جواد نکونام که تیمش در طول 24 بازی اخیر در لیگ برتر تنها یک شکست خورده، نه‌تنها به دنبال شکستن رکورد امتیازی یک تیم در تاریخ لیگ برتر (در طول یک فصل) است و می‌خواهد بیشترین شمار برد در یک فصل را هم از آن تیم خود کند، بلکه می‌خواهد از حیث میانگین امتیازی هم در بین سرمربیان استقلال در تاریخ لیگ برتر جاودانه شود؛ به‌طوری‌که اگر آبی‌ها در طول 6 مسابقه پیش‌رو، 18 امتیاز کامل را به‌دست آورند، میانگین امتیازی نکونام به 2.36 امتیاز از هر مسابقه می‌رسد که رکوردی جاودانه و تاریخی میان سرمربیان باشگاه استقلال (با سابقه حداقل 5 تجربه سرمربیگری) محسوب می‌شود.
برنامه استقلال تهران تا پایان لیگ بیست‌وسوم:هفته بیست‌وپنجم: تراکتور تبریز - استقلال تهران (چهارشنبه دوازدهم اردیبهشت‌ماه)
هفته بیست‌وششم: استقلال تهران - ذوب‌آهن اصفهان (دوشنبه هفدهم اردیبهشت‌ماه)
هفته بیست‌وهفتم: استقلال تهران - فولاد خوزستان
هفته بیست‌وهشتم: نساجی مازندران - استقلال تهران
هفته بیست‌ونهم: استقلال تهران - گل‌گهر سیرجان
هفته سی‌ام: پیکان تهران - استقلال تهران
کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: جدایی جواد نکونام از استقلال قطعی شد نکونام ديدار برگشت را از دست داد
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند